Ma Trận Space Là Gì? Cách Phân Tích Chiến Lược Space Tối Ưu

Ma trận SPACE là gì? Đây là công cụ không thể thiếu trong quy trình quản lý nguồn lực và phát triển marketing của nhiều doanh nghiệp. Ma trận giúp doanh nghiệp đánh giá và so sánh sức mạnh tài chính, lợi thế cạnh tranh, sự ổn định môi trường và sức mạnh nội bộ - những yếu tố quan trọng trong việc xác định vị trí chiến lược marketing. Bài viết này sẽ giới thiệu về matrix SPACE, cách thiết lập ma trận space, và cách sử dụng hiệu quả. 

Đây là ma trận đánh giá vị trí chiến lược và hành động (Strategic Position and Action Evaluation), công cụ quản lý tài chính và cạnh tranh. SPACE thiết kế giúp doanh nghiệp xác định chiến lược phù hợp nhất dựa trên nội bộ và ngoại vi. SPACE hỗ trợ trong việc định hình tương lai, giúp doanh nghiệp điều chỉnh và tối ưu hóa hiệu quả tốt nhất nhằm đạt được mục tiêu kinh doanh.

Ma trận quản lý chiến lược SPACE bao gồm bốn yếu tố chính. Mỗi yếu tố đều đóng vai trò quan trọng trong việc xác định vị trí chiến lược của doanh nghiệp.

• • Sức mạnh Tài chính (FS - Financial Strengths) đánh giá khả năng tài chính của doanh nghiệp, bao gồm lưu lượng tiền mặt, lợi nhuận ròng, vốn chủ sở hữu, và khả năng trả nợ.

• • Lợi thế cạnh tranh (CA - Competitive Advantage) phản ánh vị thế cạnh tranh so với đối thủ, bao gồm chất lượng sản phẩm, thị phần, và hệ thống phân phối. 

• • Sự ổn định môi trường (ES - Environment Stability) đánh giá các yếu tố ngoại vi có thể ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp, như biến động giá cả, sự cạnh tranh trong ngành, và các yếu tố pháp lý. 

• • Cuối cùng, Sức mạnh Nội bộ (IS - Internal Strengths) đánh giá khả năng nội bộ của doanh nghiệp, bao gồm quản lý, nhân sự, quy trình, và công nghệ.

Mỗi yếu tố này được biểu diễn trên một trục riêng, tạo thành một hình vuông hoặc hình chữ nhật. FS và IS được thể hiện trên trục dọc, trong khi ES và CA được thể hiện trên trục ngang. Điểm giao nhau của các trục biểu diễn vị trí chiến lược của doanh nghiệp. 

Bằng cách đánh giá và so sánh các yếu tố này, doanh nghiệp có thể đánh dấu và xác định được vị trí của mình trên ma trận và từ đó, định rõ hướng đi phù hợp cho chiến lược kinh doanh và đạt mục tiêu kinh doanh.

Ma trận SPACE không chỉ giúp doanh nghiệp xác định vị trí chiến lược hiện tại, mà còn hỗ trợ trong việc định hình hành vi chiến lược cho tương lai. Cụ thể, cần phân tích những yếu tố: Tấn công, cạnh tranh, thận trọng và phòng thủ.

1. Chiến lược tấn công

Hành vi chiến lược tấn công thường được áp dụng khi doanh nghiệp có tài chính và sức mạnh nội bộ mạnh, cùng một môi trường kinh doanh ổn định và vị thế cạnh tranh rõ ràng. Doanh nghiệp có thể tận dụng lợi thế của mình để mở rộng thị phần, phát triển sản phẩm mới, hoặc thâm nhập vào thị trường mới.

2. Chiến lược cạnh tranh

Hành vi chiến lược cạnh tranh thường được áp dụng khi doanh nghiệp đối mặt với môi trường kinh doanh cạnh tranh cao, nhưng vẫn sở hữu khả năng tài chính và nội bộ tốt. Doanh nghiệp cần tập trung vào việc cải thiện chất lượng sản phẩm, dịch vụ và tối ưu hóa cơ hội kinh doanh duy trì và tăng cường vị thế cạnh tranh của mình trên thị trường.

3. Chiến lược thận trọng

Hành vi chiến lược thận trọng thường được áp dụng khi doanh nghiệp đối mặt với môi trường kinh doanh không ổn định và sức mạnh nội bộ yếu. Doanh nghiệp cần tập trung vào việc cải thiện và tăng cường sức mạnh nội bộ, đồng thời tìm cách giảm thiểu rủi ro từ môi trường kinh doanh.

4. Chiến lược phòng thủ

Cuối cùng, hành vi chiến lược phòng thủ thường được áp dụng khi doanh nghiệp đối mặt với môi trường kinh doanh không ổn định và tài chính yếu. Doanh nghiệp cần tập trung vào việc bảo vệ thị phần hiện tại và duy trì hoạt động kinh doanh, trong khi tìm cách cải thiện tài chính.

Ví dụ minh họa

Hãy xem xét các doanh nghiệp sản xuất nước giải khát như vinamilk, coca cola,.... Ma trận SPACE có thể giúp xác định hành vi chiến lược phù hợp 

• • Nếu doanh nghiệp có tài chính mạnh mẽ, vị thế cạnh tranh rõ ràng, môi trường kinh doanh ổn định, và sức mạnh nội bộ tốt, họ có thể chọn hành vi chiến lược tấn công. Điều này có thể bao gồm việc mở rộng thị phần, phát triển sản phẩm mới, hoặc thâm nhập vào thị trường mới.

• • Nếu doanh nghiệp đối mặt với môi trường kinh doanh cạnh tranh cao, nhưng vẫn sở hữu sức mạnh tài chính và nội bộ tốt, họ có thể chọn hành vi chiến lược cạnh tranh. Điều này có thể bao gồm việc cải thiện chất lượng sản phẩm, dịch vụ và tối ưu hóa quản lý chi phí và dòng tiền để duy trì và tăng cường vị thế cạnh tranh của mình trên thị trường.

• • Nếu phải đối mặt với môi trường kinh doanh không ổn định và sức mạnh nội bộ yếu, họ có thể chọn hành vi chiến lược thận trọng. Điều này có thể bao gồm việc cải thiện và tăng cường khả năng nội bộ, đồng thời tìm cách giảm thiểu quản lý rủi ro và thị trường từ môi trường kinh doanh.

• • Nếu đối mặt với môi trường kinh doanh không ổn định và tài chính yếu, họ có thể chọn hành vi chiến lược phòng thủ. Điều này có thể bao gồm việc bảo vệ thị phần hiện tại và duy trì hoạt động kinh doanh, trong khi tìm cách cải thiện tài chính.

THAM KHẢO:

1. Tìm hiểu mô hình 3C marketing 

2. Tìm hiểu Ma trận GE (GE matrix) là gì?

Thiết lập ma trận SPACE là một quá trình đòi hỏi sự thận trọng và chi tiết. Các bước cần thực hiện gồm:

• • Bước 1: Xác định các yếu tố cho mỗi trục

Đầu tiên, bạn cần xác định các yếu tố cho mỗi trục của ma trận: Sức mạnh Tài chính (FS), Lợi thế Cạnh tranh (CA), Sự ổn định của môi trường (ES), và Sức mạnh Nội bộ (IS). 

• • Bước 2: Đánh giá và gán điểm cho mỗi yếu tố

Bạn cần đánh giá và gán điểm cho mỗi yếu tố đã xác định. Điểm số thường nằm trong khoảng từ -6 đến +6, với +6 đại diện cho điểm mạnh nhất và -6 đại diện cho điểm yếu nhất.

• • Bước 3: Tính toán tổng điểm cho mỗi trục

Sau khi gán điểm cho mỗi yếu tố, bạn cần tính toán tổng điểm cho mỗi trục. Điều này sẽ giúp bạn xác định vị trí của doanh nghiệp trên ma trận.

• • Bước 4: Vẽ ma trận và xác định vị trí chiến lược

Bạn cần vẽ ma trận và xác định vị trí chiến lược của doanh nghiệp dựa trên tổng điểm mỗi trục. Vị trí này sẽ giúp bạn xác định hành vi chiến lược phù hợp cho doanh nghiệp.

Ví dụ minh họa

Để minh họa, hãy xem xét một doanh nghiệp sản xuất nước giải khát. Giả sử rằng doanh nghiệp này đã xác định các yếu tố cho mỗi trục như sau: 

• • Sức mạnh tài chính bao gồm lưu lượng tiền mặt, lợi nhuận ròng, vốn chủ sở hữu, và khả năng trả nợ. 

• • Lợi thế cạnh tranh bao gồm quản lý hoạt động của tổ chức sản phẩm và thị phần, hệ thống phân phối. 

• • Sự ổn định của môi trường bao gồm biến động giá cả, sự cạnh tranh trong ngành, và các yếu tố pháp lý. 

• • Sức mạnh nội bộ bao gồm quản lý, nhân sự, quy trình, và công nghệ.

Sau khi đánh giá môi trường kinh doanh và gán điểm cho mỗi yếu tố, doanh nghiệp này có thể tìm ra tổng điểm cho mỗi trục. Ví dụ, nếu sức mạnh tài chính của họ là +4, lợi thế cạnh tranh là +3, sự ổn định của môi trường là -2, và sức mạnh nội bộ là +5, họ có thể vẽ ma trận và xác định vị trí chiến lược của mình.

Trên ma trận, doanh nghiệp này sẽ nằm ở phần tư trên cùng bên phải, cho thấy rằng họ có khả năng tài chính và nội bộ mạnh, nhưng đối mặt với một môi trường kinh doanh không ổn định. 

Dựa trên vị trí này, họ có thể xác định rằng hành vi chiến lược phù hợp nhất cho họ là tấn công, cho phép họ tận dụng sức mạnh của mình để mở rộng thị phần và phát triển sản phẩm mới.

Là một công cụ quản lý tài chính và cạnh tranh hữu hiệu, nhưng như mọi công cụ, Space cũng có cả ưu điểm và nhược điểm như:

1. Ưu điểm của ma trận SPACE

• • Phân tích toàn diện: Cho phép doanh nghiệp phân tích cả về nội bộ và ngoại vi, giúp họ có cái nhìn toàn diện về vị trí chiến lược và giá trị của mình.

• • Xác định hành vi chiến lược: Không chỉ giúp xác định vị trí chiến lược, mà còn giúp doanh nghiệp xác định hành vi chiến lược phù hợp, từ đó giúp họ định hình và điều chỉnh chiến lược kinh doanh.

• • Dễ hiểu và áp dụng: Có cấu trúc đơn giản và dễ hiểu, giúp doanh nghiệp dễ dàng áp dụng trong quản lý nguồn lực và phát triển marketing.

2. Nhược điểm của ma trận SPACE

• • Đánh giá chủ quan: Việc đánh giá môi trường kinh doanh và gán điểm cho các yếu tố có thể chủ quan, phụ thuộc vào người thực hiện. Điều này có thể dẫn đến kết quả không chính xác.

• • Không xem xét các yếu tố khác: Mặc dù ma trận SPACE xem xét nhiều yếu tố, nhưng vẫn có thể bỏ sót một số yếu tố quan trọng khác, như văn hóa doanh nghiệp hoặc yếu tố xã hội.

• • Không phân tích chi tiết: Cung cấp cái nhìn tổng quan về vị trí chiến lược, nhưng không phân tích chi tiết cụ thể. Điều này có thể làm mờ đi một số thông tin quan trọng.

Như vậy, khi sử dụng ma trận SPACE, doanh nghiệp cần cân nhắc cả ưu điểm và nhược điểm để đảm bảo rằng họ đạt được kết quả chính xác và hữu ích nhất.

Để minh họa cho việc sử dụng ma trận SPACE, chúng ta sẽ xem xét ba ví dụ từ thực tế: Vinamilk, Coca Cola, và Trung Nguyên. 

Vinamilk là một trong những công ty sữa hàng đầu tại Việt Nam. Trong ma trận SPACE của Vinamilk, chúng ta có thể thấy rằng Vinamilk có sức mạnh tài chính mạnh mẽ, vị thế cạnh tranh rõ ràng, môi trường kinh doanh ổn định, và sức mạnh nội bộ tốt. Điều này cho thấy rằng Vinamilk đang ở trong vị trí chiến lược tốt, cho phép họ tận dụng khả năng của mình để mở rộng thị phần và phát triển sản phẩm mới.

Coca Cola là một trong những thương hiệu nước giải khát lớn nhất thế giới. Trong ma trận SPACE của Coca Cola, chúng ta có thể thấy rằng Coca Cola có nguồn tài chính mạnh mẽ, khả năng cạnh tranh rõ ràng, nhưng đối mặt với một môi trường kinh doanh không ổn định và sức mạnh nội bộ yếu. Điều này cho thấy rằng Coca Cola cần tập trung vào việc cải thiện giá trị nội bộ và quản lý rủi ro và thị trường từ môi trường kinh doanh.

Trung Nguyên là một trong những thương hiệu cà phê hàng đầu tại Việt Nam. Trong ma trận SPACE của Trung Nguyên, chúng ta có thể thấy rằng Trung Nguyên có nguồn tài chính mạnh mẽ, lợi thế cạnh tranh rõ ràng, môi trường kinh doanh ổn định và Sức mạnh nội bộ tốt. Điều này cho thấy rằng Trung Nguyên đang ở trong vị trí chiến lược tốt, cho phép họ tận dụng sức mạnh của mình để mở rộng thị phần và phát triển sản phẩm mới.

Ma trận SPACE là một công cụ quản lý chiến lược hữu hiệu, giúp doanh nghiệp xác định vị trí chiến lược của mình và hành vi chiến lược phù hợp. Nó cho phép doanh nghiệp phân tích cả về nội bộ và ngoại vi, từ đó có cái nhìn toàn diện về tình hình hiện tại và định hướng tương lai, vị trí cạnh tranh của doanh nghiệp. Việc kết hợp ma trận SPACE với các công cụ khác như ma trận BCG, IFE, EFE, SWOT có thể giúp doanh nghiệp có cái nhìn sâu sắc hơn về vị trí chiến lược của mình, từ đó đưa ra quyết định kinh doanh một cách thông minh và hiệu quả nhé!

CEO & Founder VÕ TUẤN HẢI

Hơn 15 năm chuyên tâm với nghiệp Digital Marketing

• PHÓ THỦ TƯỚNG  Đến Tận Nhà Thăm Mô Hình Làm Marketing 21/8/2014
• CEO & Founder DMV INTERNATIONAL Co.LTD
• Sáng Lập Quangcaosieutoc.Com - Top 1 Agency Digital Marketing Cho DN SME
• Sáng Lập Websieutoc.Vn - Thiết Kế Website Chuẩn Ma Trận Bao Vây
• Sáng Lập Quảng Cáo Siêu Tốc Academy - Học Viện Marketing Online
• Sáng Lập Giải Pháp Marketing "Ma Trận Bao Vây" - Giải Pháp Marketing Tổng Lực

XEM THÊM VỀ VÕ TUẤN HẢI